Zgłoś nadużycie

ZARYS HISTORII FILHARMONII WE WROCŁAWIU

Mimo, że przedwojenny Breslau szczycił się bogatą tradycją koncertową, II wojna światowa sprawiła, że po jej zakończeniu instytucje muzyczne w naszym mieście trzeba było tworzyć od nowa. Już w II połowie XIX wieku było to ważne centrum życia muzycznego, w którym koncerty odbywały się regularnie dzięki istnieniu instytucji ku temu powołanych. Najważniejszą rolę w tym względzie odegrało „Breslauer Orchester-Verein” (Wrocławskie Stowarzyszenie Orkiestrowe) działające od 1861 roku, które urządzało początkowo 12 koncertów symfonicznych w sezonie, a z czasem również koncerty kameralne. Pierwszym dyrygentem prowadzącym orkiestrę tego Stowarzyszenia (liczącą od początku 70 muzyków) był pochodzący z Poznania Leopold Damrosch, a jednym z późniejszych jej kierowników - Rafał Ludwik Maszkowski, którego kandydaturę na to stanowisko poparł sam Johannes Brahms.


Związki Polaków z tą orkiestrą bynajmniej się na tym nie kończą. Występowali z nią bowiem liczni polscy soliści, z takimi sławami na czele jak Wanda Landowska, Józef Śliwiński, Maurycy Moszkowski, Karol Tausig, Bronisław Huberman czy też Maurycy Rosenthal, a także dyrygenci: Leopold Godowski i Władysław Żeleński (kompozytor). Polonika pojawiające się na afiszach „Orchester-Verein” wiązały się też niekiedy z repertuarem tego zespołu.
Od 1878 roku wrocławska orkiestra miała własną, okazałą siedzibę pod nazwą „Breslauer Konzerthaus”, z salami: koncertową na 1200 miejsc i kameralną z widownią o połowę mniejszą.
W 1924 roku zespół został przemianowany na „Schlesisches Landesorchester” (Śląską Orkiestrę Krajową), a w 4 lata później - na „Schlesische Philharmonie” (Filharmonię Śląską). Orkiestra ta działała aż do 1944 roku, a więc funkcjonowała nawet w czasie II wojny światowej.

Po wojnie twórcą pierwszej polskiej orkiestry symfonicznej we Wrocławiu był dyrygent - Stefan Syryłło. Zorganizował ją już wiosną 1945 roku i w błyskawicznym tempie przygotował do występów.

Pierwszy koncert tej orkiestry odbył się 29 czerwca 1945 roku i został uroczyście rozpoczęty Polonezem A-dur Chopina. Po tym okolicznościowym występie orkiestry w ramach Akademii ku czci Święta Morza, Stefan Syryłło zainaugurował 7 sierpnia tegoż roku regularny już sezon koncertowy. Zaplanował go z prawdziwym rozmachem zapraszając na występy we Wrocławiu czołówkę polskich artystów. Prowadząc orkiestrę do 1947 roku przyciągnął do naszego miasta takie znakomitości jak Ewa Bandrowska-Turska, Zbigniew Drzewiecki, Henryk Sztompka, Irena Dubiska, czy Eugenia Umińska.

Syryłło anonsował orkiestrę na afiszach i w listach urzędowych jako Filharmonię, mimo że nikt jej oficjalnie takiego miana nie nadał i że nie była to jeszcze orkiestra państwowa. Przeszła jednak do historii wrocławskiego życia koncertowego jako „pierwsza Filharmonia”.
Warto podkreślić, że w sezonie 1946/1947 drugim dyrygentem owej „Filharmonii” był słynny później szef orkiestry w Minneapolis (USA) - Stanisław Skrowaczewski.


Z początkiem sezonu 1947/1948 dyrekcję „pierwszej Filharmonii” przejął Kazimierz Wiłkomirski. W dalszym ciągu sprowadzał on do Wrocławia co wybitniejszych polskich
solistów, dzięki czemu w latach czterdziestych przetoczyła się przez Wrocław pierwsza w powojennej historii fala muzyków najwyżej w naszym kraju cenionych. W plejadzie tej honorowe miejsce zajęli najwybitniejsi polscy pianiści: obok Zbigniewa Drzewieckiego - Stanisław Szpinalski, Bolesław Woytowicz, Władysław Kędra, Zbigniew Szymonowicz i Ryszard Bakst. Wiłkomirski zapraszał też czołowych polskich dyrygentów, a wśród nich Zdzisława Górzyńskiego, Stanisława Wisłockiego oraz - również w tej roli - znanego kompozytora Andrzeja Panufnika. Co więcej, Wiłkomirskiemu udało się także zapoczątkować występy gościnne we Wrocławiu artystów zagranicznych i to tej klasy co Jaromír Rafael Kubelík i Václav Smetáček (dyrygenci), Daniel Szafran (wiolonczela), Paweł Sieriebriakow (fortepian) oraz Paul Robeson (bas). Z artystów zaś, którzy związali się najmocniej z naszym miastem, najbardziej znanymi stali się pianista Piotr Łoboz i organista Władysław Oćwieja.

Zespół Syryłły funkcjonował od początku nie tylko jako Filharmonia, ale także jako orkiestra operowa. Łączenie tych dwóch funkcji udawało się przez cztery sezony, kiedy jednak 1.09.1949 roku Operę upaństwowiono, orkiestra na dobre „utknęła w kanale”. W rezultacie w latach 1949-53 w ogóle nie było we Wrocławiu orkiestry prezentującej regularnie muzykę symfoniczną.